กลยุทธ์การพัฒนาชุมชนเข้มแข็งสู่ชุมชนยั่งยืน : กรณีศึกษาชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร

Abstract

การวิจัยเรื่องกลยุทธ์การพัฒนาชุมชนเข้มแข็งสู่ชุมชนยั่งยืน : กรณีศึกษาชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร มีวัตถุประสงค์ 3 ประการได้แก่ 1)เพื่อศึกษาสภาพบริบทของชุมชนที่มีความสัมพันธ์กับความเข้มแข็งของชุมชน 2) เพื่อศึกษาคุณลักษณะและปัจจัยที่มีผลต่อความเข้มแข็งของชุมชนพูนบำเพ็ญ และ 3) เพื่อนำเสนอกลยุทธ์การพัฒนาชุมชนเข้มแข็งสู่ชุมชนยั่งยืน ในการตอบวัตถุประสงค์การวิจัยนั้นผู้วิจัยได้ทำการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลเชิงด้วยการวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่ม และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม ผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน ชาวบ้านในชุมชน และคณะทำงานพื้นที่สุขภาวะ จำนวนทั้งสิ้น15 คน เลือกผู้ให้ข้อมูลด้วยเทคนิคสโนว์บอลล์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา โดยอาศัยเทคนิคการวิเคราะห์การจัดกลุ่มแนวคิด การปรับเปลี่ยนแนวคิดตามข้อมูลเชิงประจักษ์ และการวิเคราะห์เพื่อแสดงตัวอย่าง ผลการวิจัย พบว่า บริบทของชุมชนที่มีความสัมพันธ์กับความเข้มแข็งของชุมชนพูนบำเพ็ญ ได้แก่ การมีสาธารณูปโภคพื้นฐานที่ต่อความเข้มแข็ง การทำเกษตรตามธรรมชาติ ชุมชนพูนบำเพ็ญมีพื้นที่ซึ่งใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่เรียกว่า “พื้นที่สุขภาวะ” ซึ่งสามารถพัฒนาต่อไปเป็นแหล่งท่องเที่ยว มีตลาดคลองบางเชือกหนัง มีการพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชน และการรวมกลุ่มทางการเงินเพื่อเพิ่มหลักประกันความมั่นคงในการดำรงชีวิต ในแง่ของสังคมวัฒนธรรม พบว่า พูนบำเพ็ญเป็นชุมชนที่มีความสัมพันธ์ทางสังคมแบบเครือญาติ คนในพื้นที่ได้อยู่อย่างช่วยเหลือเกื้อกูลกันมาช้านานความสัมพันธ์แบบเครือญาตินี้ทำให้วิถีชีวิตของคนในชุมชนมีความสนิทชิดเชื้อถ้อยทีถ้อยอาศัย เอื้อประโยชน์ร่วมกัน คุณลักษณะที่สะท้อนความเข้มแข็งของชุมชน ได้แก่ ความสามารถในการพึ่งตนเอง ความมั่นคงปลอดภัยของชุมชน การมีวิสัยทัศน์ของชุมชน และความรักและหวงแหนชุมชน ปัจจัยที่นำไปสู่ความเข้มแข็งของชุมชนพูนบำเพ็ญ ได้แก่ ความสัมพันธ์เชิงสังคมที่แน่นแฟ้น การเรียนรู้เพื่อชีวิตเครือข่ายชุมชน ผู้นำตามธรรมชาติ และเศรษฐกิจแบบพึ่งตนเอง กลยุทธ์การพัฒนาชุมชนพูนบำเพ็ญไปสู่ชุมชนยั่งยืน ได้แก่ สรรสร้างกิจกรรมการพัฒนาชุมชนอย่างต่อเนื่อง สานต่อการอนุรักษ์พื้นที่เกษตร ปลูกจิตสำนึกผู้เข้ามาอยู่ใหม่ ประชาสัมพันธ์ชุมชนเชิงรุก พัฒนาการตลาดผลิตภัณฑ์ชุมชนพัฒนาเยาวชนและสร้างกลุ่มผู้นำรุ่นใหม่สานต่อภารกิจ และสร้างเครือข่ายภายนอกเพื่อการพัฒนาชุมชนเพิ่มเติม