กระบวนการยุติธรรมชุมชน : ศึกษากรณีพื้นที่อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์

Abstract

การศึกษาเรื่องกระบวนการยุติธรรมชุมชน : ศึกษากรณีพื้นที่อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ลักษณะสำคัญทางวิชาการและทางปฏิบัติของกระบวนการยุติธรรมชุมชน และ 2) การเปลี่ยนแปลงกระบวนทัศน์และวิธีปฏิบัติว่าด้วยกระบวนการยุติธรรมชุมชนเกิดขึ้นในชุมชนสังคมและกระบวนการยุติธรรมไทย ผู้ให้ข้อมูลหลักในการวิจัยคือ นายอำเภอ ปลัดอำเภอ เจ้าหน้าที่ อบต. ผู้อาวุโสในชุมชน อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ จำนวน 35 คน เลือกโดยบังเอิญถึงไปขอสัมภาษณ์เท่าที่ได้รับอนุญาตในวันที่ไปสัมภาษณ์ ผลการวิจัยสรุปสาระสำคัญได้ 3 ประการคือ 1)กระบวนการยุติธรรมชุมชน มีลักษณะเป็นเชิงทฤษฎีและเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดในสังคมปัจจุบันที่มีแนวคิดว่า ผู้ที่กระทำผิดเมื่อรู้สึกตัวและมีส่วนร่วมในการกำหนดแนวทางการชดใช้ค่าเสียหายของตน จะยินดีปฏิบัติมากกว่าการมีคนอื่นมากำหนดให้ 2)กระบวนการยุติธรรมชุมชนที่ปฏิบัติในอำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ เป็นวิธีการที่บุคคลในชุมชนแก้ปัญหาความขัดแย้งของคนในชุมชน โดยสันติวิธี โดยมีกลุ่มผู้อาวุโสในชุมชน ผู้ถูกกล่าวหา ผู้กล่าวหาและคนใกล้ชิด และพยานผู้เห็นเหตุการณ์โดยมีผู้ไกล่เกลี่ยที่ฝึกมาดีแล้วเป็นผู้ดำเนินการ 3)การเปลี่ยนแปลงกระบวนทัศน์ของชุมชนเป็นการเปลี่ยนแปลงจากการแก้ปัญหา โดยผู้มีอำนาจเป็นผู้ชี้ขาด มาเป็นการตกลงกันเอง โดยบุคคลในชุมชน โดยยึดหลักความเป็นธรรม ความเหมาะสม และความสามัคคีในหมู่คณะเป็นที่ตั้ง โดยมีหลักการว่าปัญหาของชุมชนแก้ไขโดยบุคคลในชุมชนเอง ประโยชน์ที่ได้รับคือประชาชนในชุมชนยอมรับและเข้าใจกระบวนการแก้ปัญหาของชุมชน โดยบุคคลในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วม และกระบวนนี้ช่วยลดจำนวนคดีที่ต้องขึ้นศาลในระดับหนึ่ง