การเสริมสร้างความรู้ การมีส่วนร่วม และการพัฒนารูปแบบในการจัดการสิ่งแวดล้อมของประชาชน : กรณีศึกษา บ้านระกาศ หมู่ที่ 4 ตำบลบ้านระกาศ อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ

Abstract

การวิจัยเรื่องนี้เป็นการวิจัยและพัฒนามีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) เสริมสร้างความรู้ความเข้าใจ การมีส่วนร่วม และการพัฒนารูปแบบในการจัดการสิ่งแวดแล้อมของประชาชนบ้านระกาศ หมู่ที่ 4 ตำบลบ้านระกาศ อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ และ (2) ประเมินประสิทฺผลของยุทศาสตร์การพัฒนาที่นำมาใช้ กระบวนการวิจัยประกอบด้วย การศึกษาข้อมูลพื้นฐานของชุมชน ปัญหาและความต้องการในการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม โดยให้กลุ่มเป้าหมายของการพัฒนาจำนวน 47 คน ทำการวิเคราะห์ร่วมกับผู้วิจัยและกำหนดเป็นยุทธศาสตร์การพัฒนาผู้วิจัยทำการประเมินประสิทธิภาพผลของยุทธศาสตร์การพัฒนา หลังจากนำไปปฏิบัติได้ 8 เดือน โดยเปรียบเทียบข้อมูลของกลุ่มเป้าหมายของการพัฒนาก่อนและหลังการเข้าร่วมโครงการวิจัยและพัฒนา ผู้วิจัยเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม และการสังเกต ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหาแล้วนำข้อมูลมาจัดระบบและจำแนกหมวดหมู่ ทำการตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้าแล้วสังเคราะห์เชื่อมโยงกันโดยระบบเหตุผลและตามลำดับเวลาเพื่อตอบคำถามการวิจัย จากนั้นนำข้อสรุปที่ได้กลับไปให้ผู้ให้ข้อมูลตรวจสอบความถูกต้องอีกครั้งหนึ่ง ผลการวิจัยพบว่า (1) ชุมชนบ้านระกาศ หมู่ที่ 4 มีปัญหาสิ่งแวดล้อม ที่จะต้องแก้ไขเร่งด่วน 2 เรื่อง คือ ปัญหาขยะมูลฝอย และปัญหาน้ำในคูคลองเน่าเสีย กลุ่มเป้าหมายของการพัฒนาจึงต้องแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมแต่ยังขาดความรู้ความเข้าใจในวิธีการ ขาดความร่วมมือและรูปแบบที่เหมาะสม (2) ยุทธศาสตร์การพัฒนาที่ใช้ในการวิจัยและพัฒนา คือ การอบรมความรู้ การศึกษาดูงาน การสาธิต การปฏิบัติกิจกรรม และการติดตามช่วยเหลือและเสริมแรงเป็นระยะๆ (3) ผลการประเมินประสิทธิผลของยุทธศาสตร์การพัฒนา พบว่า (3.1) กลุ่มเป้าหมายของการพัฒนามีความรู้ความเข้าใจเรื่องสิ่งแวดล้อมเพิ่มขึ้น (3.2) กลุ่มเป้าหมายของการพัฒนามีส่วนร่วมในการจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชนมากขึ้น (3.3) รูปแบบของกิจกรรมการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ผู้วิจัยและกลุ่มเป้าหมายของการพัฒนาร่วมกันกำหนดขึ้น 3 โครงการ คือ โครงการหน้าบ้านน่ามอง โครงการคัดแยกขยะแลกอาหารสำเร็จรูปและโครงการผลิตน้ำชีวภาพช่วยให้สภาพแวดล้อมทางกายภาพของชุมชนบ้านระกาศ หมู่ที่ 4 มีความสะอาดเรียบร้อยและสวยงามมากขึ้นกว่าเดิม (3.4) เกิดผลลัพธ์ที่ดีในชุมชน ได้แก่ เกิดกองทุนจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชนหนึ่งกองทุนประชาชนในชุมชนเกิดความตระหนักและตื่นตัวในการจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชนมากขึ้น และองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านระกาศได้อนุมัติงบประมาณสนับสนุนกลุ่มผลิตน้ำชีวภาพ เพื่อแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมในชุมชนบ้านระกาศ หมู่ที่ 4