การศึกษารวบรวมภูมิปัญญาท้องถิ่นและแนวทางการพัฒนาศูนย์การเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมของชุมชนในเขตอำเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษารวบรวมภูมิปัญญาท้องถิ่นในเขตอำเภอเมืองจังหวัดสมุทรปราการ และ 2) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาศูนย์เรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมของชุมชนในเขตอำเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการ การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพแบบมีส่วนร่วม กลุ่มตัวอย่าง คือ 1) เจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนอำเภอเมืองสมุทรปราการ จำนวน 3 คน 2) ประธานคณะกรรมการหมู่บ้าน จำนวน 18 คน 3) ผู้บริหารสถานศึกษาในเขตอำเภอเมืองสมุทรปราการ จำนวน 10 คน 4) ผู้ทรงภูมิปัญญาท้องถิ่น จำนวน 29 คน และ 5) ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบันอุดมศึกษาและนักวิชาการอิสระ จำนวน 10 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูล คือ 1) แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างสำหรับศึกษารวบรวมข้อมูลบริบทของชุมชน 2) แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างสำหรับศึกษารวบรวมภูมิปัญญาท้องถิ่น และ 3) แนวคำถามสำหรับการสนทนากลุ่มศึกษาสภาพปัญหาและแนวทางการพัฒนาศูนย์การเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมของชุมชนในเขตอำเภอเมืองสมุทรปราการ การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการแจกแจงความถี่ หาค่าร้อยละ และการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1. ภูมิปัญญาท้องถิ่นในเขตอำเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการ มี 41 ผลิตภัณฑ์/ผลงาน ของผู้ทรงภูมิปัญญา 29 คน แบ่งเป็น 4 สาขา คือ 1) คหกรรม ได้แก่ อาหาร ขนม และเครื่องดื่ม 2) สาขาศิลปกรรม ได้แก่ หัตถกรรมและงานประดิษฐ์ 3) สาขาสาธารณสุข ได้แก่ ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรธรรมชาติ และ 4) สาขาการเกษตรกรรม ภูมิปัญญาแต่ละผลิตภัณฑ์/ผลงาน มี 4 องค์ประกอบ คือ 1) ประวัติผู้ทรงภูมิปัญญา 2) กระบวนการเรียนรู้สั่งสมประสบการณ์ 3) การถ่ายทอดประสบการณ์/ภูมิปัญญา 4) ลักษณะผลิตภัณฑ์/ผลงาน และขั้นตอนการผลิต/การดำเนินการ 2. แนวทางการพัฒนาศูนย์การเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมชองชุมชนในเขตอำเภอเมืองสมุทรปราการ แบ่งเป็น 5 ด้านหลัก คือ 1) ด้านอาคารสถานที่และสิ่งอำนวยความสะดวก 2) ด้านวัสดุอุปกรณ์และสื่อการเรียนการสอน 3) ด้านการจัดการเรียนการสอนและการถ่ายทอดภูมิปัญญา 4) ด้านบุคลากรและการบริหารจัดการ และ 4) ด้านงบประมาณสนับสนุนและการบริหารจัดการ