ประเพณีการเทศน์มหาชาติของชาวอำเภอแกลง จังหวัดระยอง

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกาาประเพณีการเทศน์มหาชาติของชาวอำเภอแกลง จังหวัดระยองในด้านรูปแบบ วิธีการ ทำนอง พิธีกรรมในการเทศน์มหาชาติ และการจัดสถานที่เทศน์มหาชาิต โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลประกอบด้วยเจ้าอาวาสวัดที่จัดการเทศน์มหาชาติเป็นประจำทุกปี 2 รูป พระภิกษุที่เชี่ยวชาญการเทศน์มหาชาติ 3 รูป และพุทธศาสนิกชนที่นิยมฟังการเทศน์มหาชาติ 20 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ การสังเกต และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1)รูปแบบการเทศน์มหาชาตินิยมแบบเรียงกัณฑ์ ตั้งแต่ที่หนึ่งไปจนถึงกัณฑ์ที่ 13 โดยเน้นการถ่ายทอดเนื้อหาขอแต่ละกัณฑ์ให้ผู้ฟังได้รับทราบถึงจริยาวัตรการปฏิบัติหรือการบำเพ็ญบารมีของพระเวสสันดร 2)วิธีการเทศน์มหาชาติมีวิธีการ 3 ขั้นตอนด้วยกัน การเริ่มเรื่อง การดำเนินเรื่อง และการจบเรื่อ 3)ทำนองการเทศน์ มีทำนองที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว คือ มีทำนองพากษ์ มีลักษณะการร้องแบบช้า ยาน หวาน ฟังแล้วซาบซึ้งในเนื้อเรื่องของแต่ละกัณฑ์ ทำนองแกะบายศรี มีลักษณะการ้องแบบกระโดด ใช้คำสั้น กระชับ ฟังแล้วรู้สึกสบายใจ เหมือนกล่อมด้วยเสียงดนตรี ทำนองพรตมีลักษณะการร้องแบบเรียบง่ายเหมือนความเรียบร้อยของผู้ทรงศีล เป็นทำนองที่ไม่โลดโผน 4)พิธีกรรมในการเทศน์มหาชาติ เริ่มแรกทายกนิมนต์พระสงฆ์ขึ้นสู่ธรรมมาสน์ แล้วกล่าวคำอาราธนาศีล พระสงฆ์ให้ศีล ทายกกล่างคำถวายเครื่องกัณฑ์ ประธานจุดเทียนส่องธรรม กล่าวอาราธนาธรรม พระสงฆ์เริ่มเทศน์มหาชาติ เจ้าภาพจุดธูปเทียนเท่ากับพระคาถาประจำกัณฑ์จุดเทียนน้ำมนต์็ที่ขันสาคร เมื่อพระเทศน์จบแล้ว พระผู้เทศน์จะให้พรและลงมารับเครื่องกัณฑ์จากเจ้าภาพ ซึ่งถือว่าเสร็จพิธีกรรม 5)การจัดสถานที่เทศน์มหาชาติที่อำเภอแกลง จังหวัดระยอง จัดเหมือนกับวัดทั่วไปในพื้นที่อื่น แต่อาจจะมีการตกแต่งต่างกันไปบ้างเล็กน้อย เช่น การประดับด้วยผลไม้ในท้องถิ่น ได้แก่มังคุด ทุเรียน เงาะ เป็นต้น