การถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น สาขาหัตถกรรมพื้นบ้าน : กรณีศึกษาเครื่องจักสานบ้านหนองเหียง อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบและพัฒนาการของหัตถกรรมพื้นบ้านเครื่องจักสานบ้าน หนองเหียง อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี และเพื่อศึกษาวิเคราะห์การถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น สาขา หัตถกรรมพื้นบ้านเครื่องจักสานบ้านหนองเหียง อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ประชากร มี 3 กลุ่ม ได้แก่ผู้ทรงภูมิปัญญา จำนวน 3 ท่าน ผู้รับการถ่ายทอด จำนวน 9 ท่าน และผู้เกี่ยวข้อง จำนวน 5 ท่าน วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล ประกอบด้วย การศึกษาสำรวจ การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสังเกต การสนทนากลุ่ม และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า หัตถกรรมพื้นบ้านเครื่องจักสานบ้านหนองเหียง อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี มีต้นกำเนิดมาจากภูมิปัญญาชาวไทยพวนที่มาตั้งถิ่นฐานที่บ้านหนองเหียง มูลเหตุการเกิดหัตถกรรมพื้นบ้าน เครื่องจักสาน มี 3 ประการ คือ ความจำเป็นในการดำรงชีวิต ความจำเป็นที่เกิดจากสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติตาม สภาพภูมิศาสตร์ และความจำเป็นในการทำเครื่องจักสานที่เกิดจากความเชื่อขนบประเพณีและศาสนา องค์ประกอบในการถ่ายทอดภูมิปัญญา ประกอบด้วย แหล่งความรู้ในการถ่ายทอด ผู้ถ่ายทอดและผู้รับการ ถ่ายทอด และวิธีการถ่ายทอด วิธีการถ่ายทอดมี 7 วิธี คือ แบบมุขปาฐะ แบบสาธิต แบบสอนตัวต่อตัว แบบการ สังเกต แบบการฝึกฝนด้วยตนเอง แบบฝึกฝนจากเพื่อนบ้าน และแบบฝึกอบรมจากหน่วยราชการ