การสร้างนวัตกรรมเสริมพลังเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเข้าสู่ยุคสังคมสูงวัยในทศวรรษหน้าโดยใช้ชุมชนและสถานศึกษาเป็นฐาน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาบริบทชุมชนและองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเข้าสู่ยุคสังคมสูงวัยในทศวรรษหน้า 2) เพื่อสร้างนวัตกรรมเสริมพลังในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเข้าสู่ยุคสังคมสูงวัยในทศวรรษหน้าสู่การปฏิบัติโดยใช้ชุมชนและสถานศึกษาเป็นฐานและ 3) เพื่อศึกษาแนวทางการบริหารจัดการในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเข้าสู่ยุคสังคมสูงวัยในทศวรรษหน้า ประชากรที่ใช้ในการวิจัยเป็นผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป อาศัยอยู่ในชุมชนพื้นที่เขตธนบุรี 44 ชุมชน มีจำนวน 1,038 คน กลุ่มตัวอย่างใช้วิธีการสุ่มอย่างง่าย ใช้ศึกษาบริบทชุมชนและองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ จำนวน 440 คน ส่วนกลุ่มตัวอย่างที่ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง โดยใช้เกณฑ์ เป็นผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ชุมชน ไม่น้อยกว่า 10 ปี และเป็นผู้สูงอายุที่มีความพร้อมในด้านเวลา สุขภาพ ประกอบกับสนใจและสมัครเข้าร่วมกิจกรรมเสริมพลัง ใช้ศึกษาเกี่ยวกับการสร้างนวัตกรรมกิจกรรมเสริมพลังเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเข้าสู่ยุคสังคมสูงวัยในทศวรรษหน้า จำนวน 150 คน ใช้เกี่ยวกับการประเมินนวัตกรรมเว็บไซต์คลังความรู้และแนวทางการบริหารจัดการในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเข้าสู่สังคมสูงวัยในทศวรรษหน้า จำนวน อย่างละ 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ แบบสำรวจบริบทชุมชน แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง และแบบประเมินคุณภาพนวัตกรรมคลังความรู้ ผลการศึกษาพบว่า 1. ผลการศึกษาบริบทชุมชนและองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุชุมชนพื้นที่เขตธนบุรี จำนวน 44 ชุมชน ประกอบด้วย ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับชุมชนพื้นที่เขตธนบุรี ส่วนใหญ่เป็นชุมชนที่ค่อนข้างแออัด มีแม่น้ำลำคลองที่สำคัญหลายสายไหลผ่าน ชุมชนเขตธนบุรีเป็นเขตอนุรักษ์เมืองเก่า มีแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์มีโบราณสถาน โบราณวัตถุที่สำคัญ จึงเป็นแหล่งเรียนรู้ทางด้านวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี รวมทั้งเป็นแหล่งรวมภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งผู้ทรงภูมิปัญญาส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุที่มีความรู้และประสบการณ์ที่มีความเชี่ยวชาญ อาชีพของคนในชุมชนค่อนข้างหลากหลาย ส่วนใหญ่มีอาชีพรับจ้างทั่วไป ส่วนองค์ประกอบในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ประกอบด้วย 6 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ สุขภาพกายและใจ อาหารและโภชนาการ หลักประกันและความมั่นคงในชีวิต การมีส่วนร่วมในสังคม การจัดการความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่น และบทบาทหน้าที่ของครอบครัวและผู้สูงอายุ 2. ผลการสร้างนวัตกรรมเสริมสร้างในการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ ชุมชนพื้นที่เขตธนบุรี ด้วยการจัดกิจกรรมเสริมพลังให้กับผู้สูงอายุ จำนวน 4 กิจกรรม ในภาพรวมพบว่า องค์ประกอบการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ อยู่ในระดับมาก ส่วนการประเมินกิจกรรม พบว่าความคิดเห็นของผู้สูงอายุที่มีต่อกิจกรรมทั้งในด้านความรู้ความเข้าใจ ความพึงพอใจและการนำความรู้ไปใช้อยู่ในระดับมากที่สุด และผลการประเมินคุณภาพของนวัตกรรมเว็บไซต์คลังความรู้ในภาพรวมอยู่ในระดับดีมาก 3. ผลศึกษาแนวทางการบริหารจัดการในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเข้าสู่ยุคสังคมสูงวัยในทศวรรษหน้าชุมชนพื้นที่เขตธนบุรี ส่วนใหญ่มีพลังความพร้อมที่จะเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคม/ชุมชนอย่างต่อเนื่อง ต้องการกิจกรรมเสริมพลังในการพัฒนาคุณภาพชีวิตทางด้านจิตใจและการบริการด้านสุขภาพ มีความสุขกับสภาพแวดล้อมที่อยู่รอบตนเอง จากการตรวจเยี่ยมบ้านผู้สูงอายุ ทำให้ทราบปัญหาและความต้องการช่วยเหลือด้านต่างๆ เช่น สภาพความเป็นอยู่และสิ่งแวดล้อม ความปลอดภัย สิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ และความต้องการได้รับความช่วยเหลือจากหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน สนับสนุนงบประมาณเพื่อพัฒนาทักษะทางอาชีพในการสร้างรายได้เสริม ที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุ จนสามารถพึ่งพาตนเอง มีหลักประกันและความมั่นคงในชีวิต ตลอดจนต้องการเรียนรู้การนำนวัตกรรมไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวันของผู้สูงอายุ